Softverska licenca

Korisnicima je ponekad nejasno da za računarski softver važe sasvim drugačija pravila u odnosu na kompjuterski hardver. Hardver predstavlja predmet – kada ga korisnik kupi, on ga i poseduje. Softver se ne poseduje, on samo može da se koristi.

Kada korisnik uloži novac za neki program, on nije platio disk i sam softver na njemu. Platio je pravo korišćenja.

Najprostiji model licenciranja je po korisniku i računaru – za dati novac, samo jedan korisnik ima pravo da instalira i koristi program na samo jednom računaru. Ovakva licenca može biti proširena na više korisnika i više računara.

Postoji veliki broj različitih tipova licenci – grupne (za više korisnika/računara), ekskluzivne (softver koji je ustupljen na korišćenje jednom jedinom korisniku), paketne (za ceo paket programa), vremenski ograničene (licence koje se moraju obnoviti posle nekog perioda), itd.[48]

Obično se prilikom instalacije komercijalnog (a ponekad i besplatnog) softvera od korisnika zahteva da prihvati tekst pod nazivom EULA (End-User License Agreement). To je u stvari ugovor u digitalnoj formi koji korisnik mora da prihvati kako bi mogao da koristi softver. Obično se u ovom tekstu proizvođač oslobađa bilo kakve odgovornosti od štete vezane za upotrebu softvera i definiše način na koji korisnik sme da koristi softver. Većina korisnika ne čita ili ne shvata zaista ovaj dokument, što omogućava legalnost različitim spyware i sličnim programima.

Intelektualna svojina

Ne zaboravite da se autorska prava odnose na svaki podatak - dokumente, slike, muziku, video materijal. Autor može da postavi npr. sliku ili pesmu na Internetu - korisnici mogu to slobodno da gledaju, slušaju, pa čak i snime na svoj računar. Međutim, nemojte misliti da tu sliku možete tek tako upotrebiti na svom sajtu, blogu, u okviru svog dizajna, ilustracije i sl. Takođe, tuđu muziku isto tako ne smete bez dozvole prepravljati, koristiti kao podlogu za neku prezentaciju ili animaciju koju ćete onda objaviti na YouTube-u.

Naravno, ako za sebe sastavite muzičku kompilaciju ili od neke slike privatno napravite wallpaper, niko vam ne može zameriti, ali čim izađete u javnost sa radom koji se zasniva na tuđem, izlažete se opasnosti od tužbe za povredu autorskih prava.

Na nekim sajtovima postoji jasno definisana licenca i za takve materijale. Najbolji primer je Wikipedia, gde su za svaki ponuđeni sadržaj (slika, audio zapis...) navedene i mogućnosti korišćenja - pod kojim uslovima i da li je to uopšte dozvoljeno.

U najveći problem možete da se uvalite ako nečije autorsko delo bez dozvole koristite u komercijalne svrhe. Nemojte živeti u uverenju da ste zaštićeni ako ste u državi koja je "daleko od očiju" ili "Bogu iza tregera", pa da vas niko neće otkriti ako nečije ilustracije objavite u knjizi ili časopisu ili iskoristite grafički dizajn za ambalažu. Postoje primeri da je iz Evrope ili SAD-a bilo prećeno ozbiljnim tužbama za ukraden dizajn, materijal iskorišćen bez dozvole ili čak ukradenu ideju.

Uklanjanje sadržaja sa Interneta

Sadržaj sa sajta može biti uklonjen prema američkom "Zakonu o autorskom pravu digitalnog milenijuma" (DMCA - Digital Millennium Copyright Act). Zakon se odnosi na imaoce prava koji smatraju da je njihovo autorsko pravo prekršeno objavljivanjem određenog materijala negde na Internetu (iako Zakon nije ograničen samo na Internet). Zakon se odnosi i na prava i obaveze Internet provajdera na čijim serverima se nalazi pomenuti materijal.

Ono što moramo da znamo je da se taj Zakon može primenjaivati bilo gde u svetu, pošto države obično imaju sklopljene sporazume koji obavezuju hosting provajdere i pružaju pravni okvir za zaštitu autorskog prava. Znači to što je Zakon američki, ne znači da možemo slobodno na svoj sajt stavljati materijale koje smo skinuli sa tuđih sajtova.

Intelektualno vlasništvo postoji nad svakim objavljenim materijalom - tekst, slika, zvuk, video... Vlasnik ne mora da registruje materijal, čak niti da postavi obaveštenje o zaštićenom autorskom pravu (copyright). Bez dozvole autora, ne smete koristiti tuđ materijal.

Prema delovanju ovog Zakona se uklanjaju sadržaji sa YouTube-a, Facebook-a, raznih file-hosting i file-sharing servisa, pa čak i rezultati Google pretrage. Do uklanjanja sadržaja dolazi na sledeći način:

• sadržaj može ukloniti vlasnik sajta na osnovu zahteva provajdera kod koga je sajt hostovan ili samog nosioca autorskog prava
• provajder koji hostuje sajt može ukloniti samo sadržaj kojim se krši autorsko pravo ili čak ceo web sajt

Prema ovom Zakonu, moguće je tražiti uklanjanje ne samo materjala čiji je osoba autor, već i materijala koji se odnosi na nju - ako se nalazi na fotografiji ili video snimku.